Joris De Laet

De Antwerpse componist Joris De Laet (1947) deelde allerminst de scepsis van Godfried-Willem Raes ten opzichte van elektronische klanken toen hij in 1973, in een kasteel in Wilrijk, de Studio voor Experimentele Muziek, of kortweg SEM, oprichtte. Er werden cursussen, voordrachten en concerten georganiseerd en het SEMensemble specialiseerde zich in repertoire waarin akoestische instrumenten met elektronica gecombineerd worden. Kenmerkend voor SEM was een zeer open houding ten opzichte van alle geïnteresseerden die wilden kennismaken met of zich wilden onderdompelen in de wereld van de elektrische klanken. Deze manier van werken verschilt zeer sterk van het beeld van afgesloten, kleine kringen van specialisten, dat de vroegste pioniersstudio’s oproepen.

Na enige tijd werd er zelfs een tijdschrift uitgegeven, een toonbandontleningsdienst opgericht en verzorgde SEM uitzendingen over experimentele muziek op de Antwerpse Radio Centraal. Voor de productie van elektronische muziek werd de privé studioapparatuur van De Laet gebruikt, die deze tot op vandaag – hetzij onder de originele hardware vorm, hetzij als zelf ontwikkelde software reproductie – ter beschikking stelt van geïnteresseerde componisten. Het was hier dat de jonge Serge Verstockt, bijvoorbeeld, kennismaakte met de elektronische apparatuur alvorens zich verder in het nieuwe medium onder te dompelen aan het Nederlandse Instituut voor Sonologie en met zijn ensemble Champ d’Action één van de belangrijkste vertolkers van live elektronische muziek te worden. Dit in Antwerpen gevestigde collectief van uitvoerders, componisten en klanktechnici behoort – net zoals het Brusselse Ictus Ensemble – nog steeds tot de absolute top in Vlaanderen wat betreft het gebruik van het elektronische medium.

In 1987 verhuisde SEM van Wilrijk naar Kontich. Daar werd in een nieuwgebouwde, halfronde loods een nieuwe studio ingericht die de naam AVhangART, een acroniem afgeleid van Audio Visual ART (uitgesproken als uitgesproken als Avant-Gard(e)). Vanaf dit ogenblik werd er vooral gefocust op multidisciplinaire artistieke projecten. De combinatie van elektronische muziek en video stond er centraal maar er werd ook samengewerkt met plastische kunstenaars.

Vanaf het begin van de jaren 1980 ging het Koninklijk Conservatorium van Antwerpen een samenwerking aan met SEM. De school nam de zeer overzichtelijke en essentialistische (SEM-) Cursus Elektronische Muziek Technieken van De Laet op in het curriculum en hijzelf werd er docent. De context van SEM bleek bijzonder vruchtbaar voor de productie van muziek op tape in de voorbije drie decennia.

Terwijl elders de focus vaak verschoof naar gebruik van live electronics en het experimenteren met nieuwe interfaces, en de zuivere tapemuziek bijgevolg wat op de achtergrond verdween, blijven aan de SEM gerelateerde componisten zoals De Laet en zijn oud-leerlingen Paul Adriaenssens (1952) en Dirk Veulemans (1956) tot op de dag van vandaag voor tape componeren.
Waar het IPEM nog een voortrekkersrol in de ontwikkeling van de klassieke elektronische studio gespeeld had, was SEM duidelijk ingebed in het laatste kwartaal van de twintigste eeuw. Dat was immers bij uitstek een periode waarin de grenzen tussen artistieke disciplines maar ook die tussen kunstmuziek en meer populaire strekkingen verwaterden.